یکی از معیارهای ارزش گذاری طلا، عیاری است که در هنگام خرید و فروش این فلز ارزشمند مورد بحث قرار می‌گیرد. عیار طلا نشان می‌دهد که درصد خلوص آن چقدر است و تا چه حدی با سایر آلیاژها ترکیب شده است. به صورت کلی می‌توان گفت که هرچه عیار طلا بالاتر باشد، میزان ناخالصی آن نیز کمتر است. حال نکته اینجاست که روشهای عیارسنجی طلا چیست و چرا از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطلب از همراه گلد قصد داریم صفر تا صد عیارسنجی طلا را بررسی کنیم؛ پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
فهرست
عیارسنجی طلا چیست؟
عیارسنجی طلا فرآیندی است که برای تعیین میزان خلوص طلای موجود در یک قطعه طلا به کار می‌رود. طلای خالص که به آن طلای ۲۴ عیار نیز گفته می‌شود، بسیار شکل پذیر بوده و از مقاومت فیزیکی پایینی برخوردار است و به همین دلیل برای ساخت جواهرات و سایر اشیاء زینتی از آن به تنهایی استفاده نمی‌شود.
در عوض، طلا را با فلزات دیگر مانند مس، نقره یا پلاتین ترکیب می‌کنند تا سختی و مقاومت آن را افزایش دهند. البته ممکن است افزایش مقاومت فیزیکی تنها دلیل ترکیب طلا با آلیاژها نباشد و هدف، تغییر خواص دیگری از طلا برای استفاده در مقاصدی خاص مانند مدارات الکترونیکی یا صنایع مختلف نیز باشد.
مقدارطلای خالص در ترکیب با آلیاژها که به آن‌ها «عیار» نیز گفته می‌شود، عیار طلای نهایی را تعیین می‌کنند. عیار تاثیر مستقیمی در قیمت طلای آب شده امروز دارد. برای درک بهتر این موضوع به اطلاعات زیر توجه کنید:
طلای ۱۸ عیار حاوی ۷۵٪ طلای خالص و ۲۵٪ فلزات دیگر است، در حالی که طلای ۱۴ عیار فقط ۵۸.۳٪ طلای خالص دارد. طلای رایج در ایران اغلب ۱۸ عیار و در برخی مناطق به صورت محدود ۱۷ عیار و ۱۴ عیار است. حال که با تعریف عیارسنجی طلا آشنا شدیم، به اهمیت این موضوع خواهیم پرداخت.
اهمیت عیارسنجی طلا
عیارسنجی طلا از اهمیت زیادی برخوردار است و نقش مهمی در جنبه‌های مختلفی از جمله قیمت خرید و فروش و یا محل و مقصود استفاده از طلا دارد. این اهمیت را می‌توان در موارد زیر مشاهده کرد:
تعیین ارزش طلا
عیار طلا یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین کننده ارزش آن است. هر چه عیار طلا بالاتر باشد، میزان طلای خالص در آن بیشتر و در نتیجه ارزش آن نیز بالاتر خواهد بود. عیارسنجی دقیق طلا به شما کمک می‌کند تا ارزش و قیمت واقعی آن را بفهمید و در هنگام معامله و خرید طلای آب شده از بیشترین میزان سود منتفع گردید. طلایی که عیار بالاتری دارد، ارزش بیشتری هم دارد.
تضمین کیفیت
عیار طلا عملا نشان دهنده کیفیت و اصالت آن است. اگر صرفا قصد سرمایه گذاری داشته باشید، طلای آب شده با عیار بالا کیفیت بهتری دارد و دوام بیشتری نیز خواهد داشت. چنین طلایی مقاومت بیشتری در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی دارد، که این امر آن را برای نگهداری طولانی مدت مناسب‌تر می‌کند.
حفاظت از حقوق مصرف کننده
یکی از اهداف اصلی عیارسنجی طلا، حفاظت از مصرف‌کنندگان در برابر تقلب و فریب است. با داشتن اطمینان از عیار دقیق طلا، مصرف‌کنندگان می‌توانند با آرامش خاطر خرید کنند و سرمایه خود را از ضررهای احتمالی مصون نگه دارند.
کاربردهای صنعتی
عیارسنجی طلا تنها به صنعت جواهرات محدود نمی‌شود، بلکه در صنایع دیگر نیز کاربرد دارد. برای مثال، در دندانپزشکی، الکترونیک و تولید تجهیزات پزشکی از طلای با عیارهای مختلف برای ساخت قطعات و تجهیزات تخصصی استفاده می‌شود. در این صنایع، دقت در تعیین عیار طلا اهمیت ویژه‌ای دارد تا از کارایی و کیفیت مطلوب اطمینان حاصل شود.
عیارسنجی طلا با چه روش‌هایی انجام می‌گیرد؟
حال که می‌دانیم عیارسنجی طلا چیست و چرا از اهمیت بالایی برخوردار است، وقت آن رسیده که روشهای عیارسنجی طلا را بررسی کنیم. به صورت کلی ۳ روش رایج برای عیارسنجی طلا وجود دارد که در ادامه هر یک را به تفصیل مورد بحث قرار خواهیم داد.
عیارسنجی طلا با سنگ محک و تیزآب سلطانی
قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین راه در میان روشهای عیارسنجی، سنگ محک و تیزآب سلطانی است که البته روشهای مختلفی نیز دارد. در یکی از مرسوم ترین انواع این روش، طلا را بر روی سنگ محک می‌کشند به نحوی که ردی از طلا بر روی سنگ محک باقی بماند. سنگ محک در واقع یک سنگ با سطح صیقلی و صاف بوده که ترکیب کوارتز و سیلیس از معمول‌ترین انواع آن است.
در قدم بعدی یک قطره کوچک از تیزآب سلطانی را بر روی رد ایجاد شده طلا بر روی سنگ محک می‌ریزند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تیزآب سلطانی نیز دارای عیار است. تیزآب سلطانی ترکیب اسید نیتریک و اسید کلریدریک است که نسبت این دو اسید در ترکیب، تعیین کننده عیار تیزآب سلطانی است.
بدین ترتیب که برای هر تشخیص هر عیار از طلا میبایست از تیزآب سلطانی با همان عیار استفاده نمود. به عنوان مثال تیزآب سلطانی مختص به طلای 18 عیار ترکیبی از یک سهم اسید نیتریک و سه سهم اسید کلریدریک است. در این مرحله برای تشخیص عیار طلا باید به تغییرات طلا نگاه کنید. اگر رد فلز روی سنگ محک با تیزآب واکنش نشان ندهد، به این معنی است که عیار آن با عیار تیزآب برابر و یا بالاتر است.
در صورتی که رنگ فلز کمرنگ شود، نشان دهنده این است که عیار فلز پایین‌تر از عیار تیزآب است. اگر خط طلا روی سنگ محک کاملاً محو شود، این نشان می‌دهد که فلز مورد نظر یا طلا نیست یا عیار بسیار پایینی دارد.
عیارسنجی طلا با روش کوپلاسیون
روش ریگیری (کوپلاسیون) یکی از رایج‌ترین و دقیقترین روشهای عیارسنجی طلا است. در این فرآیند، ابتدا یک تکه کوچک در حد نیم گرم از قطعه اصلی طلای آبشده که قبلا ذوب و خالص سازی شده است جدا کرده و وزن آن توسط ترازوی آنالیتیک اندازه‌گیری می‌شود. سپس این تکه طلا به همراه برخی مواد شیمیایی درون یک بوته مخصوص به نام کوپل ذوب می‌شود.
در این مرحله، ترکیبات سرب اکسید شده و همراه با سایر ناخالصی های فلزی موجود در طلا جذب بوته کوپل می‌شود. بعد از این مرحله، اسید نیتریک به طلا افزوده می‌شود تا سایر فلزات موجود در آن اعم از نقره و نیکل در اسید حل شوند. در پایان، طلای باقی‌مانده تصفیه و وزن آن با وزن اولیه مقایسه می‌شود تا عیار طلا مشخص گردد.
عیارسنجی طلا با روش XRF
روشهای سنتی عیارسنجی، گاه با خطا همراه بوده و به دلیل نیاز به تراش و برش طلا، به نمونه آسیب می‌زنند. اما با پیشرفت علم، تکنولوژی روشی نوین و دقیق به نام XRF را برای عیارسنجی طلا ارائه داده است که در آن نه تنها خبری از آسیب به طلا نیست، بلکه با دقت و ظرافت کم نظیری، عیار آن را مشخص می‌کند.
در روش XRF، از اشعه ایکس برای «تحریک» اتم‌های موجود در مصنوع طلا استفاده می‌شود. هر عنصری، طیف منحصر به فردی از اشعه ایکس را از خود ساطع می‌کند که با شناسایی این طیف، می‌توان به نوع و مقدار آن عنصر درمحصول طلای مورد آزمایش پی برد. دستگاه‌های XRF با اندازه‌گیری شدت و انرژی این اشعه ایکس ساطع شده، به طور دقیق عیار طلا را به شما ارائه می‌دهند.
جمع‌بندی از عیارسنجی طلا
در این مطلب متوجه شدیم که عیارسنجی طلا چیست و چرا از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت نیز روشهای عیارسنجی طلا را بررسی کردیم تا بتوانید در هنگام خرید طلا، اطلاعات کافی را در اختیار داشته باشید. در صورت وجود هرگونه سؤال، در بخش نظرات همین صفحه با ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
عیارسنجی طلا به فرآیند تعیین میزان خلوص و مقدار طلای موجود در یک قطعه گفته می‌شود.
هر چه عیار طلا بالاتر باشد، میزان طلای خالص بیشتر و در نتیجه قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.
روشهای رایج شامل محکزنی و استفاده از تیزآب سلطانی، ریگیری (کوپلاسیون) و روش XRF هستند.
