سکه بانکی و غیر بانکی چیست؟ تفاوت‌ها، قیمت‌ها و راهنمای انتخاب بهترین گزینه

• تاریخ انتشار: 28 مرداد 1404
• مدت زمان8 دقیقه

در بازار طلا و سکه ایران، اصطلاحات "سکه بانکی و غیر بانکی" بسیار رایج هستند. اگر شما هم به دنبال سرمایه‌گذاری در سکه طلا هستید، حتماً با این سؤال مواجه شده‌اید که سکه بانکی و غیر بانکی چیست؟ کدام یک بهتر است؟ در این مقاله جامع، به بررسی دقیق این موضوع می‌پردازیم، تفاوت‌های کلیدی را توضیح می‌دهیم، قیمت سکه غیر بانکی و قیمت سکه بانکی را بر اساس داده‌های به‌روز مقایسه می‌کنیم و حتی به تفاوت ربع سکه بانکی و غیر بانکی می‌پردازیم. همچنین، یک جدول مقایسه کامل ارائه خواهیم داد تا تصمیم‌گیری برای شما آسان‌تر شود. با توجه به نوسانات بازار طلا در ایران، به ویژه در سال ۱۴۰۴ (مطابق با ۲۰۲۵ میلادی)، درک تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی می‌تواند به شما کمک کند تا سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌تری انجام دهید. طبق آمار بانک مرکزی ایران، سکه‌های بانکی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی حفظ ارزش پول در برابر تورم عمل می‌کنند، در حالی که سکه‌های غیر بانکی اغلب برای مصارف تزئینی یا ساخت زیورآلات استفاده می‌شوند. در ادامه، گام به گام به جزئیات می‌پردازیم.

1. سکه بانکی چیست؟

سکه بانکی به سکه‌های طلایی اشاره دارد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (CBI) ضرب و عرضه می‌شوند. این سکه‌ها شامل انواع مختلفی مانند سکه تمام بهار آزادی (طرح جدید یا امامی)، نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی هستند. اصلی‌ترین ویژگی سکه بانکی، استاندارد بودن آن است. عیار این سکه‌ها دقیقاً ۹۰۰ از ۱۰۰۰ (معادل ۲۱.۶ عیار یا نزدیک به ۲۲ عیار) است و وزن آن‌ها نیز ثابت و مشخص است. برای مثال، وزن یک سکه تمام بانکی حدود ۸.۱۳۳ گرم است. سکه‌های بانکی معمولاً در بسته‌بندی وکیوم‌شده با هولوگرام بانک مرکزی عرضه می‌شوند که این امر اصالت آن‌ها را تضمین می‌کند. قیمت سکه بانکی توسط بانک مرکزی و بر اساس نرخ جهانی طلا، نرخ ارز و عوامل اقتصادی داخلی تعیین می‌شود. طبق داده‌های سایت TGJU، قیمت سکه بانکی امروز (۱۸ اوت ۲۰۲۵) برای سکه تمام امامی حدود ۸۴۳ میلیون ریال است. این قیمت‌ها روزانه نوسان دارند، اما سکه بانکی به دلیل اعتبار رسمی، همیشه گزینه‌ای امن برای سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب می‌شود.

2.1 مزایای سکه بانکی

• نقدشوندگی بالا: می‌توانید آن را به راحتی در بانک‌ها یا صرافی‌های معتبر بفروشید.
• بدون ریسک تقلب: به دلیل نظارت بانک مرکزی، احتمال جعلی بودن نزدیک به صفر است.
• حفظ ارزش: در برابر تورم مقاوم است و اغلب با سود همراه است.

2. سکه غیر بانکی چیست؟

در مقابل، سکه غیر بانکی به سکه‌هایی گفته می‌شود که توسط کارگاه‌های خصوصی، شرکت‌های غیررسمی یا حتی افراد خارج از نظارت بانک مرکزی ضرب می‌شوند. این سکه‌ها اغلب شبیه به سکه‌های بانکی هستند، اما استانداردهای دقیقی ندارند. عیار آن‌ها ممکن است کمتر از ۹۰۰ باشد (گاهی بین ۱۸ تا ۲۲ عیار) و وزن‌شان متغیر است. برای مثال، یک سکه تمام غیر بانکی ممکن است وزنی کمتر از ۸ گرم داشته باشد. سکه‌های غیر بانکی معمولاً بدون بسته‌بندی رسمی عرضه می‌شوند و شکل ظاهری آن‌ها متفاوت است؛ مثلاً سطح‌شان محدب (قوسی) است در حالی که سکه بانکی تخت و صاف است. قیمت سکه غیر بانکی پایین‌تر از سکه بانکی است و اغلب برای ساخت جواهرات یا مصارف غیرسرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. طبق جستجوهای انجام‌شده، قیمت سکه غیر بانکی امروز برای سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم (که گاهی به عنوان غیر بانکی شناخته می‌شود) حدود ۷۵۸ میلیون ریال است. این تفاوت قیمت به دلیل عدم اعتبار رسمی و ریسک بالاتر است.

3.1 معایب سکه غیر بانکی

• ریسک تقلب: ممکن است با فلزات کم‌ارزش مخلوط شده باشند.
• نقدشوندگی پایین: فروش آن سخت‌تر است و اغلب با کسر قیمت همراه است.
• عدم تضمین کیفیت: بدون نظارت رسمی، عیار و وزن دقیق نیست.

3. تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی

حالا که تعاریف را بررسی کردیم، به تفاوت‌های کلیدی سکه بانکی و غیر بانکی می‌پردازیم. این تفاوت‌ها نه تنها در ظاهر، بلکه در ارزش اقتصادی و ریسک سرمایه‌گذاری تأثیرگذار هستند. اصلی‌ترین تفاوت‌ها عبارتند از: ۱. عیار و کیفیت طلا سکه بانکی همیشه عیار استاندارد ۹۰۰ دارد، در حالی که سکه غیر بانکی ممکن است عیار پایین‌تری داشته باشد. این تفاوت می‌تواند تا ۱۰-۲۰ درصد ارزش را کاهش دهد. ۲. وزن و ابعاد وزن سکه بانکی دقیق است (۸.۱۳۳ گرم برای تمام سکه)، اما سکه غیر بانکی اغلب سبک‌تر یا سنگین‌تر است. قطر سکه بانکی ۲۲ میلی‌متر است، در حالی که غیر بانکی ممکن است متفاوت باشد. ۳. قیمت سکه بانکی و قیمت سکه غیر بانکی قیمت سکه بانکی بالاتر است زیرا رسمی و تضمین‌شده است. برای مثال، قیمت سکه بانکی امروز برای تمام امامی ۸۴۳ میلیون ریال، در حالی که قیمت سکه غیر بانکی حدود ۷۵۸ میلیون ریال است. این تفاوت قیمت به عوامل اقتصادی مانند تقاضا و عرضه بستگی دارد، اما معمولاً سکه غیر بانکی ۱۰-۲۰ درصد ارزان‌تر است. ۴. بسته‌بندی و ظاهر سکه بانکی در وکیوم با هولوگرام بانک مرکزی عرضه می‌شود، اما سکه غیر بانکی اغلب بدون بسته‌بندی است. ظاهر سکه بانکی صاف و شفاف است، در حالی که غیر بانکی ممکن است ریختگی یا کنگره‌های ناهموار داشته باشد. ۵. اعتبار و نقدشوندگی سکه بانکی توسط بانک مرکزی تضمین می‌شود و فروش آن آسان است. سکه غیر بانکی اعتبار کمتری دارد و ممکن است در فروش با مشکل مواجه شوید. ۶. تفاوت ربع سکه بانکی و غیر بانکی تفاوت ربع سکه بانکی و غیر بانکی یکی از پرجستجوترین موضوعات است. ربع سکه بانکی وزن دقیق ۲.۰۳۳ گرم دارد و قیمت آن امروز حدود ۲۵۸ میلیون ریال است. در مقابل، ربع سکه غیر بانکی ممکن است وزن کمتری داشته باشد و قیمت آن ۶-۸ میلیون ریال کمتر است (حدود ۱۹۵ میلیون ریال برای انواع قدیمی). علت این تفاوت، عدم نظارت رسمی است که ریسک تقلب را افزایش می‌دهد. اگر به دنبال سرمایه‌گذاری هستید، ربع سکه بانکی بهتر است، اما برای ساخت زیور، غیر بانکی اقتصادی‌تر است.

4. جدول مقایسه سکه بانکی و غیر بانکی

برای وضوح بیشتر، جدول مقایسه‌ای زیر را تهیه کرده‌ایم:

ویژگی	سکه بانکی	سکه غیر بانکی
عیار	۹۰۰ از ۱۰۰۰ (۲۱.۶ عیار)	متغیر (۱۸-۲۲ عیار)
وزن (تمام سکه)	۸.۱۳۳ گرم	متغیر (کمتر یا بیشتر)
قیمت امروز (تمام)	حدود ۸۴۳ میلیون ریال	حدود ۷۵۸ میلیون ریال
قیمت سکه بانکی (ربع)	حدود ۲۵۸ میلیون ریال	حدود ۱۹۵ میلیون ریال
قیمت سکه غیر بانکی (ربع)	-	۶-۸ میلیون ریال کمتر
بسته‌بندی	وکیوم با هولوگرام	بدون بسته‌بندی رسمی
شکل ظاهری	تخت، صاف و شفاف	محدب، ممکن است ناهموار
نقدشوندگی	بالا (بانک‌ها و صرافی‌ها)	پایین (ریسک کسر قیمت)
ریسک تقلب	پایین	بالا
مناسب برای	سرمایه‌گذاری بلندمدت	ساخت زیورآلات یا مصارف تزئینی

این جدول بر اساس قیمت‌های 28 مرداد 1404 تهیه شده و ممکن است تغییر کند.

5. کدام یک بهتر است: سکه بانکی یا غیر بانکی؟

پاسخ به این سؤال بستگی به هدف شما دارد. اگر به دنبال سرمایه‌گذاری امن هستید، سکه بانکی بهتر است. دلایل آن عبارتند از:

• حفظ ارزش بهتر: قیمت سکه بانکی با نرخ جهانی طلا همخوانی دارد و کمتر تحت تأثیر نوسانات محلی است.
• امنیت: بدون نگرانی از تقلب.
• سودآوری: در بلندمدت، نقدشوندگی بالا سود بیشتری می‌دهد.

اما اگر بودجه محدودی دارید و برای مصارف غیرسرمایه‌گذاری (مانند هدیه یا ساخت جواهر) می‌خواهید، سکه غیر بانکی گزینه اقتصادی‌تری است. با این حال، کارشناسان مانند کسانی که در سایت میلی گلد نظر داده‌اند، توصیه می‌کنند از خرید سکه غیر بانکی برای سرمایه‌گذاری اجتناب کنید، زیرا ریسک‌های آن بیشتر از مزایایش است. در مورد تفاوت ربع سکه بانکی و غیر بانکی، اگر بودجه‌تان اجازه می‌دهد، ربع بانکی را انتخاب کنید، زیرا تفاوت قیمت ۶-۸ میلیونی با ارزش امنیت آن جبران می‌شود.

6. نکات مهم برای خرید سکه بانکی و غیر بانکی

• تشخیص اصالت: برای سکه بانکی، به هولوگرام و وزن دقیق توجه کنید. ویدیوهای آموزشی در آپارات می‌توانند کمک‌کننده باشند.
• نوسانات قیمت: قیمت سکه غیر بانکی و قیمت سکه بانکی روزانه تغییر می‌کند.
• مالیات و هزینه‌ها: سکه بانکی ممکن است مشمول مالیات کمتری باشد.
• سرمایه‌گذاری جایگزین: اگر ریسک‌پذیر هستید، طلای آب‌شده یا شمش را در نظر بگیرید، اما سکه بانکی همچنان گزینه برتر است.

7. نتیجه‌گیری: انتخاب هوشمندانه در بازار سکه

در نهایت، سکه بانکی و غیر بانکی دو گزینه متفاوت در بازار طلا هستند. سکه بانکی با اعتبار رسمی، کیفیت بالا و نقدشوندگی عالی، بهترین انتخاب برای سرمایه‌گذاری است، در حالی که سکه غیر بانکی برای مصارف ارزان‌تر مناسب است. با توجه به قیمت سکه بانکی امروز (حدود ۸۴۳ میلیون برای تمام) و قیمت سکه غیر بانکی (حدود ۷۵۸ میلیون)، تفاوت‌ها واضح است. اگر به تفاوت ربع سکه بانکی و غیر بانکی فکر می‌کنید، اولویت را به بانکی بدهید تا از ریسک‌ها دور بمانید.

8. همراه گلد بهترین انتخاب برای خرید انواع سکه

انتخاب بین روش‌های خرید سکه طلا به اولویت‌های شخصی شما بستگی دارد. اگر قیمت پایین‌تر و تحویل درب منزل برایتان مهم است، "همراه گلد" می‌تواند انتخاب بسیار مناسبی باشد. اما اگر به خرید فیزیکی و تحویل فوری نیاز دارید، طلافروشی‌های معتبر گزینه بهتری هستند. سرمایه‌گذاری در طلا می‌تواند گزینه هوشمندانه‌ای باشد، به شرطی که با آگاهی و از کانال‌های مطمئن انجام شود. "همراه گلد" با حذف واسطه‌ها، کاهش هزینه‌های اضافه و استفاده از بستر دیجیتال، تجربه‌ای مدرن و بی‌دردسر را برای کاربران فراهم کرده است.